Zmieniająca się rola zawodu pielęgniarki w opiece długoterminowej

W Polsce praca pielęgniarki w opiece długoterminowej to jeden z najbardziej wymagających i niedocenianych zawodów w sektorze ochrony zdrowia. Pielęgniarki pełnią rolę nie tylko medyczną, ale także edukacyjną, wspierając pacjentów, opiekunów oraz ich rodziny w radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami opieki. Jakie są najważniejsze wyzwania, z którymi mierzą się na co dzień? Tematy te zostały szczegółowo omówione podczas konferencji "Opieka długoterminowa w Polsce - dzisiaj i jutro", zorganizowanej pod koniec listopada 2024 roku przez Koalicję "Na pomoc niesamodzielnym".

Niewystarczające kadry - alarmujące dane

Jednym z najważniejszych problemów podniesionych podczas dyskusji była krytyczna sytuacja związana z niedoborem personelu pielęgniarskiego. Średni wiek pielęgniarek w opiece długoterminowej wynosi obecnie około 60 lat, co oznacza, że większość pracujących w tym sektorze osób jest bliska przejścia na emeryturę. Jak zauważyła Mariola Łodzińska, Prezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych: - Demografia jest dla nas bezwzględna. W ciągu najbliższych 10 lat 120 tysięcy pielęgniarek osiągnie wiek emerytalny. Tymczasem młodzi absolwenci pielęgniarstwa nie widzą przyszłości w opiece długoterminowej. Musimy działać teraz, by zapobiec zapaści tego systemu.

Łodzińska podkreśliła, że choć w ubiegłym roku ponad 9 tysięcy osób ukończyło studia pielęgniarskie, tylko około 3 tysięcy zdecydowało się na pracę w zawodzie. - Młodzi ludzie nie chcą podejmować tak trudnej i wymagającej pracy, zwłaszcza gdy wynagrodzenia są nieadekwatne do odpowiedzialności i zaangażowania.

Brak świadomości społecznej a realia zawodu

Praca pielęgniarki w opiece długoterminowej wiąże się nie tylko z pielęgnacją pacjentów, ale także z edukowaniem ich rodzin. Niestety, brak kampanii społecznych i edukacyjnych sprawia, że rodziny często mają mylne wyobrażenie o zakresie obowiązków pielęgniarki. Krystyna Ptok, Przewodnicząca Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych, zwróciła uwagę na ten problem: - Wiele osób oczekuje, że pielęgniarka będzie robiła zakupy, sprzątała czy nawet paliła w piecu. Tymczasem naszą rolą jest zapewnienie profesjonalnej opieki medycznej. Musimy edukować społeczeństwo, czym naprawdę zajmuje się pielęgniarka w opiece długoterminowej.

Ptok podkreśliła również, że brak odpowiednich informacji sprawia, iż rodziny pacjentów często są zdezorientowane, co do tego, jakie usługi im przysługują i jakie warunki muszą spełniać, aby otrzymać wsparcie.

Nierówności finansowe i brak motywacji

Jednym z najczęściej poruszanych tematów była także kwestia wynagrodzeń. Jak zauważyła dr Małgorzata Gałązka-Sobotka, Dziekan Centrum Kształcenia Podyplomowego Uczelni Łazarskiego, różnice w wynagrodzeniach pomiędzy sektorem szpitalnym a opieką długoterminową są dramatyczne. - Podwyżki w sektorze szpitalnym doprowadziły do odpływu personelu z opieki długoterminowej. Pielęgniarki wybierają lepiej płatne miejsca pracy, co pogłębia kryzys kadrowy w opiece domowej i zakładach opiekuńczo-leczniczych.

Gałązka-Sobotka zwróciła również uwagę na problem związany z brakiem rzetelnej wyceny. - Pielęgniarki wykonują wiele dodatkowych świadczeń z dobrego serca, ale nikt za to nie płaci. To demotywuje i prowadzi do wypalenia zawodowego.

Technologia - niewykorzystany potencjał

Paneliści zgodzili się, że jednym z rozwiązań, które mogłyby poprawić sytuację, jest rozwój technologii w opiece długoterminowej. Aleksandra Świderska, Kierownik Działu Metodyki i Analiz w Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, podkreślała: - Telemedycyna i nowoczesne narzędzia diagnostyczne mogłyby znacząco odciążyć pielęgniarki, umożliwiając monitorowanie pacjentów na odległość. Jednak brak infrastruktury i funduszy uniemożliwia wdrożenie tych rozwiązań.

Świderska dodała też, że rozwój technologii wymaga nie tylko inwestycji, ale także odpowiedniego przeszkolenia personelu. W przeciwnym razie nowe narzędzia pozostaną niewykorzystane.

Koordynacja opieki - klucz do sukcesu

Podczas dyskusji wskazywano również na konieczność lepszej koordynacji opieki nad pacjentami. Jak zauważył Marcin Miernicki, Kierownik Sekcji Opieki Długoterminowej w Narodowym Funduszu Zdrowia:

- Musimy stworzyć system, który pozwoli na skuteczną współpracę różnych grup zawodowych: pielęgniarek, lekarzy, opiekunów medycznych i pracowników socjalnych. Bez tego nie uda się zapewnić kompleksowej opieki.

Jednym z rozważanych rozwiązań jest wprowadzenie zespołów interdyscyplinarnych, które mogłyby lepiej odpowiadać na potrzeby pacjentów, jednocześnie odciążając pielęgniarki z części obowiązków.

Rola pielęgniarki w zmieniającym się społeczeństwie

W obliczu starzejącego się społeczeństwa rola pielęgniarki w opiece długoterminowej staje się coraz bardziej istotna. Rafał Marek, Prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Organizatorów i Menadżerów Pomocy Społecznej i Ochrony Zdrowia, zauważył: - Opieka długoterminowa to nie tylko kwestia zdrowotna, ale także społeczna. Musimy zbudować system, który pozwoli pacjentom jak najdłużej pozostać w swoich domach, a to wymaga zaangażowania zarówno sektora medycznego, jak i społecznego.

Przyszłość opieki długoterminowej w Polsce zależy od szybkich i skutecznych działań w wielu obszarach: od zwiększenia wynagrodzeń, przez lepszą edukację społeczną, po rozwój technologii i koordynację opieki. Jak podkreśliła dr Beata Stepanow, wiceprezes zarządu "Koalicji na pomoc niesamodzielnym": - Pielęgniarki w opiece długoterminowej to fundament systemu. Musimy zadbać o to, by były odpowiednio wynagradzane, szanowane i wspierane w swojej pracy. Bez nich system opieki nad osobami niesamodzielnymi po prostu się załamie.